|
|
 |
Geen ja, geen nee
Verkiezingsdagboek van Jolien Schure - nr. 03 - Lubumbashi, 30 juli 2006 30 Juli 2006, dag van de verkiezingen. Het jonge koppeltje dat op één fiets voorbijraast en naar iedereen in het dorp roept dat ze ‘op weg’ zijn: “We gaan stemmen, tot later”. De man met de zelfgeknutselde rolstoel die ik later weer, 10 km van het stembureau, naar huis zie rijden. Het oude echtpaar dat zich maar moeilijk laat scheiden als ze ieder afzonderlijk, in het kartonnen stemhokje hun vingerafdruk achter de kandidaat van keuze mogen plaatsen.
 | | Lange rijen om 6 uur 's ochtends. Stembureau in Kolwezi |
In de steden die ik bezoek op de dag van de verkiezingen – Lubumbashi en Kipushi – zijn de stembureaus dichtbij elkaar geplaatst. In de afgelegen dorpen, richting de Zambiaanse grens, zien we mensen die tientallen kilometers te voet afleggen. Ze staan er, sommigen al vanaf 4 uur ’s morgens. Om 6 uur zullen de stembureaus openen.
De stembussen worden naar buiten gedragen, oranje en wit, in het midden van doorzichtig plastic. Ik moet denken aan de bezorgde kandidaat die ik daags ervoor heb gesproken. Hij had uitgevonden dat in zijn stad (met veel kandidaten) de stembiljetten zoveel pagina’s beslaan, dat er maar 210 in een bus passen. “Als er maar genoeg reservestembussen zijn”.
De lege stembussen worden nu getoond aan de wachtende kiezers, aan de binnenkant en op de kop. De baas van het stembureau spreekt de groep toe. “Zien jullie? Helemaal leeg. De oranje stembus, daar gaan jullie straks het biljet voor de presidentskandidaat in stoppen. De witte stembus is voor één van de kandidaten voor de parlementzetels”. De bussen worden verzegeld, het stemmen begint.
“Votre vote est votre secret.” De werknemers van het stembureau moeten niet alleen zorgen dat het proces gladjes verloopt. Voor veel Congolezen is het de eerste keer dat ze tussen zoveel kandidaten kunnen kiezen. Voor de analfabeten is er op het stembiljet van iedere kandidaat een foto afgebeeld. Maar er blijken ook kiezers te zijn die ‘hun favoriete kandidaat’ nooit hebben gezien en slechts de naam kennen. Iedere kiezer krijgt uitleg: “Pas OUI ou NON”. “Dit keer is het geen JA of NEE, zoals toen bij het referendum. Dit keer moet je kiezen voor één van de kandidaten op de lijst.” Een man vertelt me over vroeger: “We hebben altijd al gestemd. Ook in de tijd van Mobutu. Op partijbijeenkomsten of voor zijn kandidatuur. Dit waren altijd Ja/Nee stemmen, ook omdat hij de enige kandidaat was. Ooit was ik in Likasi bij het stemmen, toen tegelijkertijd de 100% JA-uitslag op de radio bekend werd gemaakt”.
 | | Truck volgeladen met verzegelde zakken vol stembiljetten |
Bij de stembureaus, in en rondom Lubumbashi, is de sfeer overwegend kalm en vertellen de mensen het ‘vanzelfsprekend’ te vinden dat ze zijn gekomen: “Het is onze plicht om te gaan stemmen”, “We hebben genoeg van de misère”, “Nous votons pour un nouveau Congo”. Bij het bureau van het CEI in Kipushi (Centrum voor de onafhankelijke verkiezingen) staat een groepje mensen verzameld die niet mochten stemmen omdat ze elders geregistreerd staan. De voorzitter probeert de groep boze mensen tekst en uitleg te geven. Dat valt niet mee. "We zijn van ver gekomen, en nu gaat onze stem verloren.”
 | | Verkiezingswaarnemers |
In de ‘Cité’ sluit het stembureau om exact vijf uur ’s middags. De kiezers waren vroeg en iedereen heeft kunnen stemmen. Nu worden de voorbereidingen getroffen om van het stembureau een telbureau te maken. De voorzitter vertelt dat de vijf laatste stemmers, die officieel gevraagd zijn om te assisteren bij het tellen van de stemmen, helaas voor de eer hebben bedankt en vertrokken zijn. Een handjevol medewerkers van het stembureau staat voor de immense klus om alle stemmen te verwerken.
Tellen, tellen, tellen, in de schaarverlichte ruimte. De werknemers van het stembureau blijken de hele dag “nog niets te eten hebben gehad. We zullen sterven van de honger”. Brood, sardientjes en frisdrank worden aangevoerd om de moed er in te houden, maar het wordt steeds later. Diep in de nacht vallen de mensen één voor één in slaap en de vrouw naast me schuift me een doos toe. Om vijf uur ‘ochtends maakt de voorzitter iedereen weer wakker: “Jullie liggen daar als een stel daklozen op jullie karton. Vooruit, aan het werk.. anders krijgen we die stemmen nooit geteld.“
 | | Het wordt alweer licht. Het tellen van de stemmen gaat door tot in de middag |
Het zal nog tot in de middag duren voor de resultaten van dit stembureau op de muren worden getoond. Daags erna feliciteren de waarnemingsmissies Congo en het CEI met het rustige en goede verloop van de verkiezingsdag. Op de straat en de televisie wordt immer druk gespeculeerd over wie de verkiezingen zullen winnen en wat dit gaat betekenen. Het zal nog een paar weken duren voor de resultaten uit heel Congo zijn verzameld en de uitslagen bekend zijn. En daarna;.. Of de Congolezen hun ‘nieuwe Congo’ krijgen.
| |
|
|
|
| | | |
|
