alle dagboekenfragmenten

Verkiezingsdagboek van René Roemersma - nr. 05 - Baraka, 2 augustus 2006

In bijna alle analyses van vóór de verkiezingen werd er vanuit gegaan dat de problemen zich in het oosten van de DRC zouden voordoen. In Katanga, de twee Kasai, de Kivu’s en Oriëntale. Tijdens de verkiezingen was het in het hele land min of meer rustig en grote ongeregeldheden bleven uit.

De Monuc bleef ook na de verkiezingen in de hoogste staat van paraatheid in bovengenoemde provincies maar de echte problemen vinden plaats in Kinshasa. Azerias Ruberwa heeft het spits afgebeten door te verklaren dat hij de verkiezingsuitslag niet accepteert; de aanhangers van JP Bemba zijn de straat opgegaan om de overwinning op te eisen. De speculaties zijn niet van de lucht en de spanning stijgt.

Alle politieke partijen hebben hun eigen media. Wie bij wie hoort is een publiek geheim maar officieel zijn de media onafhankelijk. Het zijn met name de media in Kinshasa die zich schuldig maken aan stemmingmakerij.

Twee hoofdthema’s bepalen de campagne: het eerste is de kwestie van de “Congolité”, het favoriete thema van JP Bemba. Dit betreft niet alleen een extreem nationalistische interpretatie van de wet op de nationaliteit – dezelfde wet die Azerias Ruberwa van z’n kiezers beroofd heeft want veel Banyamulenge zijn door deze wet uitgesloten van deelname – het is vooral een discours bedoeld om JKK (Joseph Kabila) te discrediteren. Deze campagne loopt al een paar maanden en suggereert dat JKK helemaal niet de biologische zoon is van Mzee Kabila maar eigenlijk een Tanzaniaan is van dubieuze afkomst. Zo zou z’n hoogste graad van opleiding die van taxichauffeur zijn en wordt hij uitgedaagd een DNA test te laten doen om de Congolese bevolking ervan te overtuigen dat hij de echte en enige zoon is van Mzee.

Het tweede onderwerp is nieuw en eigenlijk ontstaan toen de tendens van de verkiezingen duidelijk werd. Het heeft te maken met de hoge opkomst in Katanga, de Kivu’s en Oriëntale. De eerste resultaten suggereren een lage opkomst in de Kasai, niet onlogisch gezien het feit dat het de thuisbasis is van Thisekedi’s UDPS die de verkiezingen boycot.

De hoge opkomst in het oosten en de massale steun voor JKK die in Goma, de thuisbasis van Ruberwa, naar verluidt meer dan 90% van de stemmen kreeg, hebben een nieuw fenomeen doen ontstaan in de Congolese politiek: de angst van West-Congo overheerst te zullen worden door het Oosten. De polarisatie in Kinshasa neemt radicale vormen aan en het is Kin la Belle dat nu de meest rode zone is; een ware hotspot.

De Haute Autorité des Medias (HAM) en de Commission Electorale Indépendent (CEI) hebben de taak om toezicht te houden op de media en maatregelen te nemen tegen haatboodschappen of ander partizaan gedrag in strijd met de regels. De HAM heeft een discutabele reputatie: door de Congolese media en politieke partijen gezien als partijdig; door internationale journalisten gezien als een censor i.p.v. een onafhankelijk regulerende instantie. Maar met de HAM heeft de internationale gemeenschap een belangrijke mogelijkheid laten lopen.

Drie maanden voor de verkiezingen hebben de HAM en de CEI een voorstel gelanceerd om de toegang van de politieke partijen tot de media te reguleren. Een soort “zendtijd voor politieke partijen”; als zodanig aangekondigd en dus niet noodzakelijkerwijs de mening vertegenwoordigend van het betreffende medium. Het plan voorzag in een fonds waaruit de media gefinancierd zouden kunnen worden om de toegang van alle politieke partijen evenredig te garanderen. Het voorstel werd afgeschoten door de internationale gemeenschap o.l.v. het UNDP die liever vasthield aan haar eigen – grotendeels mislukte – campagne van civic education. Als het voorstel wèl geaccepteerd was had de bevolking veel breder kunnen geïnformeerd kunnen worden over de politieke partijen, iets wat door diverse internationale observers als een ernstig gebrek van deze verkiezingen is aangemerkt.

Door het gebrek aan middelen om de media te reguleren gaat men op de oude voet verder, wat het “bruine envelop” journalisme genoemd wordt: zogenaamd onafhankelijke journalisten krijgen betaald om een positief artikel te schrijven over bepaalde partijen of politici.

Het is opvallend dat de media in hun oude agitprop rol terugvallen op het moment dat de HAM ernstig beperkt is in haar monitoring van de media, aangezien het media monitoring centrum een week geleden helemaal vernield is. Dat werpt een iets ander licht op de zogenaamde uitbarsting van volkswoede die de HAM lamgelegd heeft en een vrouwelijke journalist voor het leven getekend heeft omdat de MLC demonstranten haar meerdere malen verkracht hebben: het heeft meer weg van een electorale tactiek van JPB om z’n positie te consolideren, zich in een toekomstige regering te vechten en zodoende misschien het arrestatiebevel van het internationale hof van justitie te ontlopen, waar een aanklacht tegen hem loopt wegens misdaden tegen de menselijkheid gepleegd tijdens zijn militaire campagne in de Centraal Afrikaanse Republiek.

Met zulke leiders heb je geen vijanden meer nodig.

alle dagboekenfragmenten