alle dagboekenfragmenten

Verkiezingsdagboek van René Roemersma - nr. 02 - Baraka, 28 juli 2006

Iemand vroeg zich af waarom de Congolese politici geen programma hebben, iets waarmee ze de verkiezingen ingaan en na een aantal jaar op afgerekend worden, en… bovendien waarom niemand zich daar blijkbaar druk over maakt, de internationale gemeenschap meegerekend.

Mai Mai

Een klein gedeelte van dat waarom wordt je duidelijk als je de duizelingwekkende geschiedenis hoort van de stadjes Uvira, Fizi en Baraka – aan het Tanganyika meer – waar de Mai Mai actief zijn.

De Mai Mai zijn een beweging die alles en iedereen aanvallen die de belangen van de lokale bevolking schaden. Vooral de bescherming van de rechten van grondeigendom zijn een reden voor de Mai Mai om die gewapenderhand te verdedigen. Dat hebben ze in de loop der jaren met wisselend succes gedaan: onder Mobutu vond een vergeten massaslachting plaats toen de Maréchal de grondrechten in deze regio verkocht aan de rijke Rwandais en Burundais.

Daarna was er de permanente opstand van Laurent Kabila wiens verzetsbeweging na de moord op Patrice Lumumba versterkt werd door de Cubaanse internationalisten onder leiding van Che Guevara. Che vond het maar niks die Afrikaanse Kabilaanse revolutie en trok zich teleurgesteld terug. Kabila ging door tot hij Kinshasa binnentrok met behulp van een leger van kleine kinderen en pubers allen gerekruteerd uit deze regio, op naar Kin la Belle.

De Mai Mai bleven en werden een politieke beweging met parlementaire vertegenwoordiging in de overgangsregering in elkaar gespijkerd in Sun City. In de loop der jaren hebben de Mai Mai bondgenootschappen gesloten met iedereen waarvan ze verwachten dat die hun voordeel kunnen opleveren in hun strijd voor het behoud van de traditionele grondeigendomsverhoudingen. Storm geoogst en windeieren gelegd zou je kunnen zeggen en de beweging is niet meer dezelfde als voorheen. Niet alleen doordat ze lokaal zijn maar nationaal gaan – een vredesaflaat van de overgangsregering. Maar ook doordat ze door al die coalities en de vele conflicten gecorrumpeerd zijn geraakt in hun verlies van traditionele waarden.

Bendes

Net als bij de Mau Mau zijn de Mai Mai ervan overtuigd dat ze door de bezweringen niet gedood kunnen worden door kogels. Dat werkt wanneer ze zich aan een hele set van strikte regels houden. Gaat er een Mai Mai neer door kogels dan is de verklaring dat die zich niet gehouden heeft aan de geboden van de geestelijk raadsman. Van die geboden zoals dat ze de overwonnen vijand moesten respecteren: de vrouwen niet mochten verkrachten; de kinderen geen kindsoldaat mochten maken, want anders zou het medicijn tegen de kogels niet meer werken. Dat is allemaal anders geworden en de Mai Mai zijn net als de andere groepen verworden tot roofzuchtige en verkrachtende bendes wanneer ze de wapens grijpen en tot de aanval overgaan ter verdediging van het groepsbelang.

Waar gaan de verkiezingen om?

En dat is een van de dingen die onder de Congolese politiek ligt. Het gaat er niet zozeer om welke partij vooruitgang, ontwikkeling, een einde aan de corruptie, de bewierookte good governance kan brengen.

Het gaat erom welke partij de balans tussen de groepen kan garanderen en op die manier een vervolg van de gewapende conflicten kan voorkomen en dat is waar mensen de kandidaten op afrekenen. Ogenschijnlijk gaan de verkiezingen over het opbouwen van natie-staat Congo, en dat is waar de internationale gemeenschap zwaar op ingezet heeft.

In de praktijk gaat het om het evenwicht tussen drie machtige predators netwerken en de vraag onder welke constellatie de uitkomst geaccepteerd gaat worden door deze netwerken. Op een vraag aan een hoge diplomaat waarom zijn land zoveel investeerde in de overgang van Congo naar een democratie was het antwoord “om de Congolese bevolking te beschermen tegen haar leiders”.

Misschien niet eens zo’n gek idee als je kijkt naar de ontwikkelingen van de laatste dagen. Een presidentiële kandidaat heeft al gedreigd met apocalyptische voorspellingen als hij niet in de tweede ronde van de verkiezingen zou komen.

Een ander heeft een politieke rally in Kinshasa gebruikt om met een oude vijand af te rekenen: de Haute Autorité des Médias – HAM is gisteren volledig van de kaart geveegd. Zogenaamde op hol geslagen demonstranten hebben alle archieven, computers en de media monitoring apparatuur verbrand, gesloopt en gestolen. Zou het toeval zijn dat de HAM veel belastend materiaal had over deze kandidaat?

alle dagboekenfragmenten