Overige dossiers
  Inhoud
  Inleiding
  Historisch overzicht
     jaren 50
     jaren 60
     jaren 70
     jaren 80
     jaren 90
  Reageer
  Colofon
 
 
 
webdossier 'Nederland tegen apartheid' - Telex verslaat Fokker

Begin jaren zeventig krijgt het Angola Comité de beschikking over een eigen telexapparaat. Dit hulpmiddel, waarvan andere Amsterdamse Derde-Wereldgroepen veelvuldig gebruik mogen maken, wordt ten volle benut om parlementsleden en ministers tot de juiste opvattingen te brengen. Het biedt de mogelijkheid om binnen enkele uren antwoorden uit de hele wereld te krijgen op verzoeken van het comité. Vlak voor belangrijke kabinetsbeslissingen of parlementsdebatten kunnen dan de meest actuele posities van woordvoerders van bevrijdingsbewegingen, regeringen en organisaties van de Verenigde Naties worden doorgegeven, posities die door het comité worden uitgelokt.

Om bijvoorbeeld de levering van een Fokker Friendship aan de Suidwes Lugdiens van het door Zuid-Afrika bezette Namibië te voorkomen stuurt het comité op 2 augustus 1977 een telexbericht aan de ministers Ruud Lubbers van Economische Zaken en Max van der Stoel van Buitenlandse Zaken. In het bericht worden concrete getuigenissen en kranteartikelen weergegeven, waaruit de inzet van civiele vliegtuigen voor troepentransport naar de Angolese grens in november 1975 blijkt. Fijntjes wijst het comité erop dat het het Speciale Comité tegen Apartheid van de Verenigde Naties heeft ingeseind over de mogelijke levering en het heeft verzocht aan deze kwestie ‘alle aandacht’ te willen geven tijdens een conferentie over apartheid in Lagos. ‘Zoals u ongetwijfeld bekend zal zijn,’ luidt de telex niet minder fijntjes verder, ‘heeft Fokker in de onafhankelijke Afrikaanse landen een aanzienlijke markt voor haar vliegtuigen gevonden. Wij zouden het zeer betreuren dat Fokker haar contacten in deze landen op het spel zet door de levering van een vliegtuig aan het blanke minderheidsbewind in Zuid-Afrika. Zowel de SWAPO als wij hebben informatie over deze mogelijke transactie aan verschillende regeringen doorgegeven. Wij hebben ervaren dat men daar voor deze zaak grote belangstelling heeft.’

Een week later gaat er een telex naar de SWAPO met het verzoek onmiddellijk te reageren op het voornemen van het kabinet-Den Uyl toch een exportvergunning aan Fokker te verlenen: ‘Any welcoming noises from SWAPO would be excellent.’ Van der Stoel en minister Jan Pronk van Ontwikkelingssamenwerking zijn tegen de vergunning, maar hun positie moet in het kabinetsberaad van de volgende dag worden versterkt. De vertegenwoordiger van SWAPO doet wat hem wordt gevraagd en laat dezelfde dag weten dat hij de houding van de minister van Buitenlandse Zaken verwelkomt. De volgende dag weigert de ministerraad een exportvergunning af te geven.

Overgenomen uit: Van Beurden en Huinder, De vinger op de zere plek, pag. 80-81