Zimbabwe Watch
  About ZW
  Press statements
  Publications
  Column Wilf Mbanga
  Links
  Contact us
 
 
26 July 2007
Het zijn weer Hamsterweken in Harare
Prijzenoorlog in Zimbabwe
door AnneMarieke van der Wal

Na drie weken prijzenoorlog in Zimbabwe zijn de supermarkten leeg en lijden de mensen honger. De nieuwste actie van het regime van president Mugabe om de inflatie tegen te gaan (alle prijzen halveren) is volledig uit de hand gelopen. Medewerkers van NiZA en ZimbabweWatch brengen een bezoek aan het geteisterde land en zijn somber gestemd over de situatie die ze aantreffen.


Massaal inslaan
De Zimbabwaanse regering besloot begin juli tot een gedwongen en blijvende prijsverlaging van vijftig procent om de immer dalende geldwaarde te ondervangen. Volgde een run op de winkelvoorraden die de Albert Heijn-aanvalskreet ‘hamstereeeen’ deed verstommen. Eindelijk was een brood gedurende één dag eens goedkoper dan duurder geworden, wisten de hongerige Zimbabwanen. Maar nu zijn de winkelschappen leeg.

Wereldrecord inflatie
Zimbabwe heeft sinds het begin van het nieuwe millennium te kampen met schrikbarende inflatiecijfers. Inflatie komt voor wanneer de bevolking geen vertrouwen meer heeft in het geld of in de regering die het geld uitvaardigt. Waarvan akte. Inmiddels is de waarde van het geld zo laag geworden dat men kan spreken van hyperinflatie. De officiële cijfers: 4.700%. Maar economische experts zeggen dat de inflatie zelfs boven de 9.000% is gestegen en nog hoger zal worden in de loop van het jaar. Dat kan zelfs het Guinness Book of World Records niet meer bijhouden. Vertrouwen in de Zimdollar is gedaald tot een ongekend dieptepunt.

Hamsteren
‘Het regime van president Mugabe probeert de macht in handen te houden door drastische maatregelen te nemen,’ aldus Pascal Richard die voor ZimbabweWatch een week in hoofdstad Harare verblijft. ‘Hierbij gaan ze voorbij aan elke logica. Bang voor massale straatprotesten tegen het slechte economische beleid, besloten ze tot prijshalvering. Dit heeft helaas alleen maar voor meer chaos gezorgd. Winkeliers worden gedwongen om hun producten onder de kostprijs te verkopen. Winkeliers die niet gehoorzamen worden gearresteerd en hun waren worden in beslag genomen. Gevolg is dat vele winkeliers hun zaak moeten sluiten of geen inkopen meer kunnen doen. Een prijsverlaging is de slechtste beslissing die president Robert Mugabe maar kon nemen. Bij gebrek aan vertrouwen in de regering en in de economie, gaat een hongerige bevolking in tijden van inflatie natuurlijk hamsteren. Men had kunnen voorzien dat de supermarkten deze prijzenoorlog niet zouden overleven.’

Graaien
‘Het regeringsbesluit om de prijzen te halveren is – hoe wrang - het voordeligst voor de vermogende regeringsgezinde elite, die zichzelf verder verrijkt door luxe producten voor (gehalveerde) spotprijzen in te kopen,’ zegt Astrid Schipper die voor het Nederlands Instituut voor Zuidelijk Afrika (NiZA) afreist naar Zimbabwe. De elite hamstert niet maar graait. Dure auto’s, anti-rimpel crèmes, televisies en andere luxe producten vliegen als warme broodjes over de toonbanken. ‘Vaak worden grote partijen voor weinig geld opgekocht en met winst verhandeld op de zwarte markt. De “gewone” Zimbabwanen moeten stilzwijgend toezien hoe de winkels worden leeggeplunderd. Zij zien liever echte broodjes op de toonbanken. Eerste levensbehoeften in Zimbabwe zijn zo goed als op. Of anders onbetaalbaar geworden.’

Gloeilampen en potloden
Het straatbeeld spreekt boekdelen. Schipper: ‘Wanneer ergens in de stad brood wordt verkocht, leidt dit tot een grote aanloop en lange rijen. Het nieuws verspreidt zich razendsnel door de stad. Van heinde en verre trekken mensen naar de aangewezen locatie. De laatkomers gaan vaak onverrichter zaken huiswaarts omdat alles is uitverkocht. Etalages worden gevuld met idiote zaken. Net als de lege schappen in supermarkten: schaars gevuld met producten die niemand hebben wil, zoals gloeilampen of potloden.’
Foto's: Bulawayo, 13 juli 2007

Benzine
Niet alleen voedsel is schaars, ook benzine is bijna niet meer te krijgen. En de benzine wordt steeds duurder. De economische schade is niet te overzien. Taxi’s en busmaatschappijen moeten telkens hun prijzen verhogen. Hierdoor kunnen veel arbeiders de tickets niet meer betalen, waardoor ze niet meer op hun werk verschijnen. In veel fabrieken is het werk stilgelegd omdat arbeiders niet meer komen opdagen en omdat men niet meer op benzine kan stoken.

Nationaal faillissement
Buitenlandse waarnemers in Zimbabwe, economische experts en oppositieleden voorspellen dat het faillissement van Zimbabwe nabij is. In juni voorspelde de Amerikaanse ambassadeur in Zimbabwe, Christopher Dell, nog dat op het tempo dat de inflatie nu stijgt, het aan het einde van dit jaar zal zijn doorgeschoten naar 1,5 miljoen procent. Vele Zimbabwanen wachten dit moment niet af en verlaten massaal het land. Volgens Zuid-Afrikaanse waarnemingen vluchten er per dag rond de 3000 Zimbabwanen over de grens naar Zuid Afrika, op zoek naar werk en een beter bestaan.

De gevolgen van inflatie
Door de snel dalende waarde van het Zimbabwaanse geld grijpt men steeds vaker naar vreemde valuta zoals de US Dollar of ruilmiddelen om nog handel te drijven. Momenteel is de wisselkoers 300.000 Zimdollars voor 1 US Dollar. In 1983 was dat 1,5 Zimdollar. De geldwaarde is pas vanaf 2000 snel gaan dalen, toen duidelijk werd dat Robert Mugabe en zijn regeringspartij Zanu-PF grootscheeps aanhang verloren. Als reactie hierop werden (blanke) boeren het land uitgezet, wat weer leidde tot verdere ineenstorting van de economie. In juni 2002 was de wisselkoers 1000 Zimdollars voor 1 US Dollar. In juli 2006: 500.000 Zimdollars. Sindsdien heeft de regering nieuwe Zimdollarbiljetten gedrukt, maar ook dit beleid zorgde voor toename van de inflatie (zie de tabel). Gevolg is dat het voor de gemiddelde Zimbabwaan bijna onmogelijk is om nog dingen te kopen. De waarde van het geld verlaagt met de dag en veel handelaren nemen geen Zimdollars meer aan. De rijke regeringsgezinde elite beschikt wel over US Dollars, waardoor zij momenteel in een paradijselijk goedkope staat leven.




Tabel: Koerswaarde van de Zimbabwaanse Dollar ten opzichte van de US Dollar
ZWD per 1 USD
Maand/Jaar:198319972000jun-02mrt-05jan-06jul-06    
 110100100010.000100.000500.000    

Revalued ZWD per 1 USD
Maand/Jaar:aug-06sep-06dec-06jan-07feb-07mrt-07apr-07mei-07jun-07jul-07
 650100030004800750026.00035.00050.000400.000300.000

(Bron: Wikipedia)


Recent documents:
Difficult dialogue: Zimbabwe-South Africa economic relations since 2000
Solidarity Peace Trust, Oct 23, 2007
To what extent is South African business profiting from the crisis in Zimbabwe?
Destructive Engagement: violence, mediation and politics in Zimbabwe
Solidarity Peace Trust, July 10, 2007
Increasing repression, what are the chances for mediation by South African president Mbeki?
Zimbabwe: an end to the stalemate?
International Crisis Group, March 5, 2007
Is Mugabe finally loosing his grip on power?