door:Bob van der Winden
n augustus reizen de Nederlandse publicist Stephan Sanders, de Zambiaanse Media-activiste Jennifer Mufune van MISA (Media Institute for Southern Africa, een onafhankelijk samenwerkingsverband van journalisten) en Bob van der Winden (namens NiZA) gezamenlijk door Malawi, Zimbabwe en Angola.
Zij zullen de actuele situatie rond de vrijheid van meningsuiting in die landen proberen te verslaan. Daarbij zullen zij vooral letten op (community-)radio en de mogelijkheden voor journalisten om zich vrij te informeren en te uiten.
De missie wordt voorbereid door MISA en NiZA gezamenlijk.
De reis zal dagelijks op deze website te volgen zijn, in de vorm van een dagboek van Stephan Sanders, enkele artikelen van Jennifer Mufune en foto's van Bob van der Winden. Elke dag krijgt een eigen aanklikbare pagina. Het is ook mogelijk vragen te stellen aan de delegatie en die op de website beantwoord te krijgen tijdens de reis via bob@niza.nl
In elk land staan bezoeken aan de hoofdstad, met de daarin gevestigde regerings- en kritische instituties op het programma, maar ook wordt minstens één provincie bezocht om te zien hoe de werkelijkheid er op lokaal niveau uitziet.
In Malawi, dat net als Angola jarenlang in een isolement heeft verkeerd tijdens de dictatuur van Hastings Banda, zal met name de radio (Malawi heeft nog geen televisie), die nog steeds volledig in regeringshanden is, onderwerp van studie zijn. Ook de officieel toegestane, maar nog nauwelijks opererende lokale radiozenders worden bezocht.
In Zimbabwe heeft de regering onlangs publiekelijk verklaard, dat ze er niet aan denkt de volledige regeringscontrole over de radio en televisie op te geven. Het ligt voor de hand vooral de radio-initiatieven aan het woord te laten, zoals de Catholic commission for Justice en Peace, de Farmer's radio en MISA-Zimbabwe.
In de provincie zal de nadruk liggen op een bezoek aan Gokwe, waar de ACPD (African Community Publishing Trust) bezig is met een project om lokale (onderzoeks-)journalistiek van de grond te krijgen.
In Angola wordt de alternatieve pers bezocht (drie weekbladen, waarvan er één - AGORA - door NiZA wordt gesteund) en ook het enige regeringsblad. Ook hier wordt aandacht besteed aan opleidingsinstituten van regering en de aarzelend startende onafhankelijke journalistenvakbond SJA.
Hier zal de reis hopelijk naar de provincie Benguela kunnen voeren, de enige provincie met een lokaal verschijnend blad en een lokaal commercieel radiostation.
De overige SADC landen (nog eens tien) zullen in een annex van het rapport van de missie behandeld worden door MISA; voor het rapport over Zuid-Afrika tekent het Freedom of Expression Institute. Namens NiZA zorgt Maud van Gaal voor een artikel over de (historisch-juridische) achtergronden van 'vrijheid van expressie' in de SADC-landen.
Medio oktober wordt het rapport gepresenteerd in Wenen op de EU-SADC conferentie van NGO's, georganiseerd door het Oostenrijks parlement (dan voorzitter van de EEG) en het Europees verband van organisaties rondom Zuidelijk Afrika (ENIASA). Aansluitend organiseert NiZA een seminar in Amsterdam op 16 oktober a.s. rond de vrijheid van meningsuiting.
Tenslotte zal het rapport worden gepubliceerd in een nieuw NiZA-Cahier en het 'Levend jaarboek' in december 1998 in De Balie in Amsterdam, in Rotterdam in het NAI (Nederlands Architectuur Instituut), in Nijmegen in O-42.
MISA zal het rapport in Zuidelijk Afrika presenteren op de achtste verjaardag van de 'Windhoek-verklaring voor de vrijheid van meningsuiting' op 3 mei 1999.