Jongeren in discussie over de toekomst




LONNEKE LODDER Op 14 december 1999 werd voor de derde keer een jongerenconferentie georganiseerd over de stedenbanden van Amsterdam met Beira en Managua. Vijf klassen van twee Amsterdamse middelbare scholen praatten met jongeren uit Mozambique en Nicaragua over hun verwachtingen voor de toekomst. Gijs Wanders, presentator van het NOS-journaal, leidde de verhitte discussies in goede banen. atuurlijk: de scholieren van het Fons Vitae Lyceum en het Hervormd Lyceum Zuid hadden al algemene kennis over ontwikkelingsproblematiek. Toch vonden de meesten het erg interessant om méér te weten te komen over ontwikkelingslanden. Door wat te leren over twee concrete landen, ging alles veel meer leven. Vooraf bestudeerden de scholieren een lespakket over Mozambique en Nicaragua, en Beira en Managua in het bijzonder. Zij maakten bovendien stellingen met hun visie op de ontwikkelingsproblemen. Op de conferentie werden deze behandeld in de vorm van een rechtszaak. Speciaal voor de conferentie - georganiseerd door Stichting Amsterdam Managua (SAM), Ontwikkelingseducatie Stedenbanden Amsterdam (OSA) en Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika (NiZA) - kwamen vier gasten over: Jeremias en Domingas uit Beira, en Scarlett en Patricia uit Managua. Met behulp van tolken volgden de gasten de pleidooien van de scholieren en reageerden erop als jurylid of getuige. Dit alles speelde zich af in het Soeterijntheater van het Koninklijk Instituut voor de Tropen. De scholieren presenteerde zes stellingen; de gasten kozen er drie uit voor verdere discussie. Vervolgens werden er zes groepen gevormd: drie met voorstanders en drie met tegenstanders. Ieder groep kreeg veertig minuten om argumenten vóór of tégen te bedenken en een advocaat aan te wijzen. Hierbij konden ze gebruikmaken van 'kiosken', waar deskundigen zaten om de scholieren op weg te helpen. In de meeste groepen werd druk gediscussieerd, sommige scholieren maakten van de gelegenheid gebruik om een sigaretje te roken. De voorbereidingsronde werd opgeluisterd door twee muzikanten uit Mozambique en Nicaragua. Ze speelden voor het eerst samen, speciaal voor de conferentie. Uiteindelijk zaten alle scholieren weer in de zaal, iedere groep in zijn eigen 'vak'.    Luid gejuich De scholieren schroomden niet om met boude stellingen te komen. De eerste was meteen raak: Als de bevolking beter samenspant tegen de regering, zal de democratie in Mozambique en Nicaragua beter worden. Acht minuten kreeg de advocaat van groep A. Haar betoog kwam erop neer, dat de democratie alleen maar op papier bestaat. "De regering wil de mensen bewust dom houden." Al na anderhalve minuut was ze uitgepraat. Gijs Wanders maakte van de gelegenheid gebruik om wat vragen te stellen aan Domingas en Patricia, die als getuigen optraden. Uit het publiek klonk protest. "Je pikt haar tijd in!" riepen klasgenoten van de advocaat Wanders toe. De argumentatie van de stellingen was recht door zee. De advocaat van groep B, die de stelling moest verwerpen, zei: "De bevolking moet juist samenwerken met de regering, die heeft het geld. De regering kan een burgeroorlog veroorzaken, het is beter om het geld aan voedsel te besteden." Ten slotte vroeg de advocaat aan de getuigen of zij zich zouden aansluiten bij pressiegroepen tegen de regering. Het dubbele ja-antwoord dat volgde, bracht een luid gejuich teweeg in het deel van de zaal waar groep A zich ophield. Ook de meerderheid van de jury besliste in het voordeel van groep A.    Niet verplicht Toen kwam de tweede stelling aan de orde: Ontwikkelingslanden moeten verplicht worden tot geboortebeperking. Alle denkbare clichés vlogen door de zaal. De advocaat van groep C stelde: "Het gaat slecht met de economie. Als je minder mensen hebt, hebben die dus meer kans op een baan. En door het gebruik van voorbehoedsmiddelen komen er minder ziektes, dus is er minder geld nodig voor de gezondheidszorg." Advocaat D repliceerde: "Gedwongen geboortebeperking zorgt voor onvrede onder de bevolking. Het gaat tegen de cultuur van het land in. Kinderen zijn nodig voor de oudedagsvoorziening en er is geen geld voor pensioenen." Er volgde een verhitte discussie, waarin ook de zaal zich regelmatig mengde. Voor de tolken was het nauwelijks bij te houden. De getuigen kwamen er niet meer aan te pas. Toen de discussie verder ging over het wel of niet geld hebben voor pensioenen, kon de jury het niet laten zich te mengen in de discussie. Fijntjes werd opgemerkt dat in Nicaragua en Mozambique respectievelijk slechts drie procent en één procent van de bevolking 65 jaar of ouder is. De jury koos unaniem voor groep D: geboortebeperking moet wel gestimuleerd worden, maar niet verplicht gesteld.    Muisstil De derde stelling maakte veel los bij de Mozambikaanse en Nicaraguaanse gasten: Kinderarbeid moet legaal worden gemaakt zodat de situatie van kinderen kan worden verbeterd. Het pleidooi van de advocaat van groep E was helder: "Kinderen moeten wel werken in ontwikkelingslanden, door legalisering kun je hun omstandigheden verbeteren. Bijvoorbeeld door invoering van het minimumloon, een minimumleeftijd, veiligheidsnormen en door kinderarbeid te combineren met onderwijs." Advocaat F had het moeilijk met de verdediging en kwam niet veel verder dan de noodzaak van een verbod op arbeid van kinderen onder de twaalf jaar. De eensgezindheid van de scholieren over dit onderwerp stond in schril contrast met de mening van de jongeren uit Beira en Managua. Toen getuige Patricia haar verhaal vertelde over haar eigen ervaringen met kinderarbeid, werd de zaal muisstil. "Ik heb vanaf mijn achtste altijd gewerkt. Meestal op de markt, maar ook in winkels. De omstandigheden waren slecht. Er was niemand de zich om mij bekommerde. Naar school gaan kon ik niet." Toen ze uitgesproken was, klonk er een luid applaus. De juryleden Scarlett en Jeremias waren fel tégen kinderarbeid. Wel vonden alle gasten dat het probleem erkend moet worden. Groep F won. Ter afsluiting van de conferentie speelden de muzikanten Marianne en Roberto nog één nummer. Het samenspelen is ze goed bevallen. Misschien gaan ze wel vaker samen optreden.