FAIR TRADE in toerisme
		Toeristen bekijken de handelswaar van een Afrikaanse vrouw in Durban, Zuid-Afrika. [Foto: © Jan Stegeman]

Net als in de koffie- en bananenhandel komen de inkomsten uit toerisme vaak nauwelijks terecht bij de lokale bevolking in ontwikkelingslanden. Steeds meer partnerorganisaties benaderen NiZA met de vraag hen te ondersteunen bij het opzetten van alternatieve vormen van toerisme. Toerisme dat de lokale bevolking kansen kan bieden voor ontwikkeling en de ongewenste effecten voor natuur en cultuur tracht te voorkomen.

Sterke groei

Toerisme is een 'booming business'. Aan het begin van de 21ste eeuw heeft de bedrijfstak de hoogste omzet en het hoogste aantal banen in de wereld. Toerisme groeit enorm, ook in landen als Zuid-Afrika en Namibië, waar het een prominente plaats inneemt binnen het ontwikkelingsbeleid.

De lokale bevolking in zuidelijk Afrika profiteert echter nauwelijks van de inkomsten en banen die toerisme met zich meebrengt. Het geld van reizigers komt meestal terecht bij de buitenlandse touroperators en de slimme jongens uit de hoofdstad.

De lokale bevolking heeft onvoldoende inzicht in de complexe toerisme-industrie, is zich te weinig bewust van de mogelijke gevolgen en wordt nauwelijks betrokken bij de planning en ontwikkeling van toerisme. Dit maakt de lokale bevolking vaak tot een speelbal van grotere machten in de sector.

Alternatief toerisme

De laatste jaren ontstaan er steeds meer NGO's in zuidelijk Afrika die zich richten op de ontwikkeling van alternatieve vormen van toerisme als duurzaam toerisme, ecotoerisme en community-based toerisme. Zij bestrijden niet het massatoerisme, maar spelen in op een groeiende vraag naar een verantwoord toeristisch product. Zij promoten alternatief kleinschalig toerisme dat inspringt op eigen initiatieven van de lokale bevolking en uitgaat van hun belangen.

Lokale gemeenschappen kunnen reizigers bijzondere ervaringen bieden door hen te laten zien hoe zij leven, wat hun cultuur is en in welke unieke natuur zij leven. Toerisme kan zo niet alleen banen creëren in economisch achtergebleven gebieden, maar ook bijdragen aan behoud van natuurgebied en cultuur, en verschillende culturen met elkaar in contact brengen.

	Hoedenverkoper op de markt in Nampula, Mozambique. [Foto: © Ferhad Mohade]

Opleidingen

NiZA werkt samen met twee organisaties die zich richten op community-based toerisme: Vulindlela Association (Zuid-Afrika) en NACOBTA (Namibië). Zij ondersteunen lokale initiatieven door het verzorgen van opleidingen voor lokale gidsen, ondernemers- en marketingtrainingen, en voorlichting over de mogelijke uitwassen van toerisme.

Ook assisteren zij bij het ontwikkelen van toeristisch aantrekkelijke 'packages' en het leggen van contacten met touroperators. NiZA onderzoekt op het moment manieren om op een meer structurele wijze aandacht te besteden aan dit soort toeristische initiatieven. Enerzijds door expertise uitwisseling en samenwerking binnen zuidelijk Afrika te bevorderen en anderzijds door voorlichting te geven aan de Nederlandse toerist.