One World: Hoe is Sun City bevallen?
Judith Sargentini: Sun City is een hemel en hel samen. Al weken heb ik dat liedje van 'artists against apartheid' in mijn hoofd: 'ain't gonna play Sun City.' Sun City is een Las Vegas in voormalig thuisland Boputatswana, alles plastic, alles Afrikaanse kitsch. De geluiden van de slotmachines klinken door tot in je hotelkamer. Buiten de poorten van die artificiële oase is het enorm droog. Wel heb ik mijn eerste leeuw gezien en lekker gezwommen.
One World: Heb jij (en andere lobbyisten) - ondanks de geluiden van de slotmachines en het lekkere zwemwater - nog invloed kunnen uitoefenen op het bereikte akkoord?
Judith: Ja, maar voldoende is anders. Voordat de ledenvergadering begon lag er een compromis van de werkgroep over monitoring. Ieder land zou eens in de vier jaar worden gecontroleerd. Dit voorstel werd gesteund door de diamantindustrie, de niet-gouvernementele organisaties (NGO's), de Verenigde Staten, de Europese Commissie, Zuid-Afrika en Rusland. Vooral de VS en Rusland waren tot die tijd dwarsliggers.
De uitkomst was een ander. Een vrijwillig systeem van peer reviews, dus controle onderling en niet onafhankelijk, met tien landen die zich aangeboden hebben om gecontroleerd te worden. En de rest dus nadrukkelijk niet. Hoe we nu nog van 'peer review' naar algemene onafhankelijke en reguliere controle van de diamantcertificeringsystemen moeten komen, ligt helemaal open.
NGO's hebben hard gewerkt om tenminste een vorm van controle te krijgen, zonder ons zou het misschien nog erger geweest zijn. Maar voldoende is anders. Jubelberichten over doorbraken en geredde geloofwaardigheid van het Kimberley certificeringssysteem zul je niet uit mijn mond horen.
One World: welke landen ontspringen de dans?
Judith: Nou bijvoorbeeld Zimbabwe, China, Namibië, Angola, Ivoorkust, Libanon, Guinee. De Democratische Republiek Congo (DRC) wil graag een reviewmissie op bezoek krijgen en hoopt dat men dan ook in smokkelaarsland Congo-Brazzaville gaat kijken. Want Congo-B heeft een wel heel grote diamantexport vergeleken met de opbrengst uit haar mijnen. Rara, waar zouden die vandaan komen?
One World: Wat zijn de volgende stappen die jullie gaan nemen?
Judith: NGO's verwachten binnenkort een vergelijkend overzicht van export en import statistieken van diamantmijnende en -verkopende landen. Met zulke wereldwijde statistieken kunnen vergelijkingen worden gemaakt en bijvoorbeeld de smokkel van diamanten tussen Congo-Kinshasa en Congo-Brazzaville worden aangetoond. Verder zullen de NGO's de nieuwe voorzitter van het Kimberley Proces, Canada, achter de broek zitten om tenminste te beginnen met de reviewmissies naar landen die zich daar vrijwillig voor gemeld hebben. Misschien geeft dat de huiverachtigen het goede voorbeeld. Peer-pressure naast peer-review.
One World: Wat verwacht je van de Nederlandse regering?
Judith: De Nederlandse regering is eigenlijk maar zijdelings betrokken bij dit verhaal. Het is de Europese Commissie die het voortouw neemt. De EC is een belangrijke motor achter het Kimberley Proces. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken maakt zich in Europa steeds opnieuw hard voor het onderwerp: want het gaat er om een einde te maken aan gewapende conflicten. Ik verwacht dat Nederland die rol blijft spelen. Nederland heeft nauwelijks economische belangen in diamanten, dus een beetje stevige taal kan dit land zich wel permitteren.
One World: Waarop moet ik letten in de winkel als ik geen bloeddiamant wil kopen?
Judith: Iedere juwelier die zegt dat hij pertinent geen bloeddiamanten verkoopt, jokt. Ik wil niet zeggen dat het wél bloeddiamanten zijn, maar tot nu toe is het systeem nog zo lek als een mandje en bestaat er geen goed controlemechanisme op de uitvoer van het certificeringssysteem. Een juwelier kan dus niet weten waar zijn stenen vandaan komen en of ze schoon zijn. Maar als je de juwelier er maar vaak genoeg om vraagt, dan gaat hij zijn eigen branchevertegenwoordigers wel aan het jasje trekken. Dat is wel effectieve peer-pressure.
Zie voor meer berichten van One World www.oneworld.nl
