De FM-plannen van Rádio Ecclésia hebben alles te maken met het hernieuwde vooruitzicht op vrede in Angola. Nu het Angolese leger en de UNITA-rebellen in april een wapenstilstand hebben getekend, moeten er binnen twee jaar verkiezingen komen.
Het katholieke radiostation is vastbesloten zo veel mogelijk verschillende meningen aan het woord te laten. "De meeste mensen kennen uitsluitend het geluid van de regering", zegt José Paulo, hoofdredacteur van Rádio Ecclésia. "Er is geen onafhankelijke zender die de dorpen bereikt en feitelijk vertelt wat er is gebeurd."
De overstap naar stereo betekent dat niet langer kan worden uitgezonden via de korte golf met zijn beperkte bereik. Rádio Ecclésia richt FM-zenders in in Benguela, Huambo en de veertien andere belangrijkste steden van het land. Aanvankelijk zullen die alleen het signaal uit Luanda doorgeven, maar later zullen er ook lokale programma’s komen.
Satellieten zullen zorgen voor de verbinding tussen de lokale FM-zenders, maar maken ook datatransmissie naar de stations in de regio mogelijk. Het nieuwe netwerk, waaraan onder andere NiZA een financiële bijdrage levert, moet eind 2003 in bedrijf zijn.
Landmijnen
Sinds het einde van het conflict is de berichtgeving over de toestand in het land vergemakkelijkt, zegt José Paulo. "UNITA heeft de oorlog verloren en probeert nu een politieke partij te worden. Zij doen er alles aan hun boodschap over te brengen en zijn tegenwoordig toegankelijker."
Ook logistiek gezien is de nieuwsgaring nu minder moeilijk. Gebieden die voorheen niet betreden konden worden zijn weer opengesteld. Rádio Ecclésia stuurt binnenkort een radioploeg van Luanda over land naar Zambia, door de provincie Moxico. Dat is voor het eerst sinds 25 jaar, zegt Paulo. "Door de toestand konden wij nooit zo diep Angola in. Zelfs als de wegen open waren was het een te groot risico onze reporters op pad te sturen."
"Maar de veiligheid is nu geen probleem meer, je kunt overal naar toe. Een paar weken geleden zijn journalisten uit Zuid-Afrika via Namibië Angola binnengekomen en door het land gereisd, zonder enige moeite. Het enige is dat de wegen erg slecht zijn, en de landmijnen baren ons zorgen. Zelfs soldaten weten niet waar ze liggen; ze staan niet aangetekend op kaarten."
Kidnappers
Maar de overheid heeft sommige oude gewoonten nog niet afgeschud. Vanaf het begin, eind 1954, zijn Rádio Ecclésia en zijn medewerkers om hun uitzendbeleid onderworpen geweest aan heel wat getreiter van officiële zijde. De zender bleef nieuws over de burgeroorlog uitzenden ook nadat het Angolese gezag dat impliciet verboden had, en was zo één van de weinige overgebleven bronnen van informatie over wat er in het land werkelijk gaande was.
Veel medewerkers van Rádio Ecclésia hebben in de loop der jaren om politieke redenen het land moeten verlaten; tot maart 1997, toen de zender opnieuw begon, is er bijna twintig jaar niet uitgezonden. De politieke situatie mag nu geheel anders zijn, de overheid houdt haar deur potdicht.
"Een interview met een minister is haast onmogelijk, of zelfs maar het verifiëren van informatie," zegt José Paulo, die in juni 2000 zelf in de straten van Luanda door vier gewapende mannen werd gekidnapt na een live-uitzending van Rádio Ecclésia van een debat over de rol die olie en diamanten speelden bij het aanjagen van het Angolese conflict. De auto van de kidnappers kwam echter vast te zitten op een onverharde weg in de bush, waarbij Paulo wist te ontsnappen terwijl er op hem geschoten werd.
Opkopen van talent
"Veel functionarissen durven niets te zeggen," vertelt Paulo. "Toen wij het Ministerie van Communicatie van onze uitbreidingsplannen op de hoogte stelden, kwam er geen antwoord. In plaats daavan merkten wij dat zij zelf ons project begonnen uit te voeren. De regeringszender probeert zijn bereik ook uit te breiden. In zekere zin is dat goed, want nu kunnen wij concurreren."
Maar de overheid speelt het volgens Paulo niet eerlijk. Het station sluiten durven zij niet en dus heeft gezag zijn toevlucht genomen tot het opkopen van de meest getalenteerde medewerkers van Rádio Ecclesia. "Zeven journalisten hebben ons al verlaten; die werken nu bij de staatstelevisie of de staatsradio. Ze boden hen 1000 dollar in de maand, een auto een mooi huis. Zo worden wij met opzet verzwakt. Wij moeten onze programma’s nu brengen met nieuwe mensen."
Nonnen en priesters
José Paulo heeft besloten journalisten in dienst te nemen die 'meer voeling' hebben met de christelijke identiteit van de radiozender: nonnen en priesters. "Die hebben net hun studie achter de rug aan een katholieke universiteit in Portugal en het zijn goede journalisten. Maar het belangrijkste is dat de regering ze nooit zal weten te paaien. En dan hebben wij nog de oude staf die bij ons blijft, omdat zij op contracten werken waarin staat dat zij niet binnen vijf jaar bij de zender weg mogen."
Met deze nieuwe strategie en de overstap naar stereo hoopt Rádio Ecclésia klaar te staan voor de aanloop tot de verkiezingen. Er zitten veel nieuwe programma’s aan te komen; een daarvan gaat volgens de titel, vertaald uit het Portugees, over het ‘aan het licht brengen van de waarheid’.
"Dat zal gaan over wat er in werkelijkheid in de oorlog is gebeurd, over de waarheid die niemand kon vertellen," licht Paulo toe. "Wij zijn al mensen aan het interviewen. Zij willen heel graag praten, merken wij. Zij willen vertellen wat zij van het land, van hun leven vinden. Dat is het soort programma's die wij willen uitzenden als de radiozender eenmaal alle provincies bereikt."
Inge Ruigrok is freelance journalist inge-r@planet.nl
Meer informatie:
Rádio Ecclésia - www.recclesia.org
Emissora Católica de Angola
Rua Comandate Bula, N. 118
São Paulo
Luanda, Angola
Tel: (244-2)443041
Fax: (244-2)443093
