Kunstenaar Gulamo uit Beira voor één van zijn werken

Op 23 augustus verzamelden 14 kunstenaars zich in een vakantieboerderij in een vissersdorpje langs de kust van Zweden. Zij zijn de deelnemers van een internationale schildersworkshop en zullen anderhalve week lang samen werken in het atelier. Van de werken die zij in deze periode schilderen, kiezen ze er ieder twee uit die deel gaan uitmaken van de Samporia expositie. Deze expositie reist langs alle deelnemende steden om te eindigen in Beira. Van 5 tot en met 28 oktober heeft de tentoonstelling in de Artoteek in Zuidoost gehangen. Het volgende station is Berlijn. Eén van de Amsterdamse deelnemers, Harold Schouten, vertelt ons over zijn ervaringen.

ooit eerder was ik naar een workshop met andere kunstenaars geweest en nu dan voor het eerst afgelopen zomer met wel 14 kunstenaars uit 6 verschillende landen: Zimbabwe, Mozambique, Duitsland, Groot-Brittannië, Nederland en Zweden. Verschillen genoeg. Hoewel het vooruitzicht om hele dagen te mogen schilderen erg aanlokkelijk was, zag ik op tegen het werken in een groep met andere schilders waarvan ik er niet één kende. Achteraf hoorde ik van enkele andere deelnemers hetzelfde verhaal. Het beeld van schilders - en dat denken ze ook van zichzelf - is dat ze altijd einzelgangers zijn en niet zitten te wachten op anderen. Dat bleek erg mee te vallen.

We waren de hele dag bij elkaar in een ruimte en schilderden, bekeken elkaars werk, bespraken technieken en wisselden tips uit. De overweldigende natuur van de Zweedse kust, de zee waarin je iedere dag kon zwemmen, en de totale verzorging - drie maaltijden per dag - zorgden ervoor dat je de hele dag met niets anders bezig hoefde te zijn dan schilderen. Dat zijn natuurlijk ideale omstandigheden om elkaar te ontmoeten. Als het communiceren even niet lukte met woorden werd er wel gezongen, gedanst, getrommeld of piano gespeeld. En vooral veel gelachen.

Naast het schilderen heb ik een video gemaakt in 'mijn' bootje waarin ik iedere deelnemer een aantal vragen heb gesteld over het schilderen en de workshop. Op die manier kreeg ik een idee over het werk en de ervaringen van de anderen. Eén van de meest voorkomende dingen die opgemerkt werden, was dat de groep als een soort familie werd ervaren. Er ontstond een hechte band. Iedereen werkte met veel plezier (en succes). Vooral de Afrikaanse deelnemers waren erg enthousiast over de nieuwe technieken die ze geleerd hadden en wilden die thuis aan anderen doorvertellen.

Behalve de chemie van de groep lag het geheim wat mij betreft ook in het feit dat we ondanks de misschien vooronderstelde verschillen een enorme gelijk- gestemdheid hadden in het verlangen om te schilderen. Zodoende konden de verschillen (zeker niet alleen Afrikaans t.o.v. Europees!) zichtbaar worden en konden we bij elkaar nieuwe zienswijzen en uitdrukkingsmogelijkheden ontdekken.

Ikzelf raakte gefascineerd door de anekdotische betekenis van het schilderij bij de Afrikaanse schilders. Waar Europese schilders het vaak hebben over hoe het schilderij tot stand komt en hoe het geschilderd is, spraken de Afrikaanse schilders meestal over hun werk als een verhaal. Het schilderij is voor hen meestal de afbeelding van een verhaal. Misschien wel onder invloed hiervan heb ik een voor mij wel heel vreemd schilderij gemaakt. Normaal schilder ik landschappen (zonder mensen) en architectuur (zonder mensen). Tijdens de workshop ben ik steeds vaker mensen in een landschap gaan plaatsen; er kwamen zodoende steeds elementen van een verhaal in mijn werk. Een verhaal wat ik (nog) niet heb kunnen vertellen, maar wat zich langzaam ontvouwt en mogelijk wordt in het schilderij.