terug

Schroevendraaiers column door Evelien Groenink Zuidelijk Afrika voorjaar 2000 Jrg. 4, nr 1 De Zuid-Afrikaanse Mensenrechtencommissie heeft hoofdredacteuren van verscheidene media aangeklaagd wegens racisme. Verontwaardigde reacties volgden. Was dit niet een heksenjacht? Wordt straks iedere kritiek op alles wat 'zwart' is verboden? Natuurlijk zijn de hoofdredacteuren racistisch, net als de nieuwe zwarte regeerders en de Mensenrechtencommissie. Blanken hebben een superioriteitscomplex - "natuurlijk werkt alles voor mij, ik ben toch blank?" En het klopt, blanken krijgen overal in de wereld nog steeds de beste service, het gewilligste oor, de beleefdste behandeling. Ik word 'schroevendraaier' genoemd door een aantal zwarten in mijn kennissenkring. Ze vragen mij vaak om te bellen - met een leverancier, met de school, met een departement - om iets gedaan te krijgen wat hen met hun zwarte stem aan de telefoon niet is gelukt. Zoveel macht gaat je niet in de koude kleren zitten, je wordt er almaar zelfverzekerder en arroganter van. Zwarten hebben het omgekeerde, een inferioriteitscomplex. "Niets werkt voor mij, want ik ben zwart", zegt dat complex, en het heeft een verlammend effect. Het is gebaseerd op de werkelijkheid, maar handelen op basis van het complex leidt in het uiterste geval tot de waan dat iedereen, altijd, alles uitsluitend doet om jou dwars te zitten; tot paranoia dus. Dat gevoel speelt mee bij de beschuldigingen tegen de hoofdredacteuren. Zij worden er serieus van verdacht dat zij zich uit racisme - en uitsluitend op grond van racisme - kritisch opstellen tegenover de nieuwe zwarte regering. Natuurlijk is er racisme. Racist zijn we hier allemaal. Allemaal denken we bij een zwarte wasmachinereparateur, net als bij een zwarte minister, in eerste instantie: "O god, als dat maar goed gaat." Zelfs zwarte huishoudsters denken dat. Dat is erg voor bonafide wasmachinereparateurs en een hele kluif voor ministers. Het is erg voor krantenlezers, die door de kranten - meest door blank gedomineerd - ofwel zwart-ophemelende, ofwel zwart-kritische artikelen krijgen voorgeschoteld. Want de 'andere' kleur is nog steeds de 'ander' en de kranten slagen er, net als de mensen, maar niet in tegenover die ander normaal te doen. Normaal doen is in deze soms helse kermis van kleuren, geluiden en partijen dan ook zo goed als onmogelijk. Alleen: niemand geeft het toe. Krantenpagina's vol worden er geschreven door blanken om aan te tonen dat de aanklagers overdrijven en dat zij juist zeer goede blanken zijn, die zelfs wel eens zijn opgestaan voor een zwarte, in de tram. "Zoveel verweer bewijst juist dat jullie faliekant tegen ons zijn", is het antwoord van de zwarte voorzitter van de Mensenrechtencommissie. Fragiele ego's overal, zowel aan de superio- als aan de inferio-kant. Met één verschil. Blank had tot voor kort nog steeds de troost dat de discussie vrijwillig was. Voor je eigen idee was je een prima peer en heel goed en onracistisch bezig. Je ging alleen in discussie omdat je zo aardig was. Net zoals de traditionele man het klagen van zijn huisvrouw wel vervelend vindt, maar niet belangrijk. Je gooit er af en toe eens een bloemetje tegenaan, dat zegt: zie je wel, ik ben de kwaadste niet. Maar toen kwamen er ineens beschuldigingen, dagvaardingen zelfs. Een dagvaarding, dat is macht , net zoals een regering macht is. En de regering is, net als de voorzitter van de Mensenrechtencommissie, zwart. De norm is de norm niet meer en de goede blanke weet even niet meer hoe hij het heeft. Vandaar misschien de lichtelijk overspannen reactie op de lichtelijk overspannen 'jullie zijn racisten'-actie van de Mensenrechtencommissie. En nu zijn het nog allemaal mannen. Ik vraag me af wat er gebeurd zou zijn als de meest uit vrouwen bestaande Seksecommissie, want die heb je hier ook, alle mannelijke hoofdredacteuren, ministers, rechters, werkgevers en vakbondsbazen ter verantwoording zou roepen. Daar is meer dan genoeg reden toe. Onder alle bovengenoemde groepen bevinden zich immers geweldgoedpraters, geringschatters, verkrachters, bloemetjesgevers, vrouwenmishandelaars, stereotypenbevestigers, onderbetalers, glazenplafondmetselaars en kinderverlaters. Dan denk je dat er nu misbaar is in het land. Zou je dan eens moeten zien. Evelien Groenink is (blanke) journalist te Pretoria.

 terug