15 November 2004
Mozambique verkiezingsjournaal
Elma Doeleman

23 nov >

De verkiezingscampagne is in volle gang. Radio, t.v. en kranten spreken bijna over niets anders. Hierbij staat naast de twee reuzen (Frelimo en Renamo-UE) vooral de nieuwe partij PDD (Partij voor Vrede, Ontwikkeling en Democratie) in de schijnwerpers. Deze partij wordt geleid door Raul Domingos, tijdens de burgeroorlog stafchef van Renamo en tot enkele jaren geleden afgevaardigde in het parlement voor die partij. Totdat in 2001 Renamo-leider Alfonso Dhlakama besloot hem uit de partij te zetten, omdat hij meer invloed en aanhang kreeg dan big boss himself.

Maandag 15 november 2004
Zie voor meer informatie het webdossier over de verkiezingen in Mozambique

De PDD is vooral populair bij de wat beter opgeleide jeugd (studenten), die genoeg hebben van de arrogantie van Frelimo, dat sinds de onafhankelijkheid onafgebroken aan de macht is geweest, maar ook geen vertrouwen hebben in het onvoorspelbare, niet altijd even logische gedrag van Renamo. Hoewel de PDD vrij veel media-aandacht krijgt, zal hij bij de verkiezingen hoogstens enkele procenten van de stemmen in de wacht slepen. Dat zijn volgens ingewijden wel vooral stemmen die ze van Renamo afpikken, aangezien Domingos daarvandaan komt en juist in die kringen aanzien geniet.

Op straat in Maputo is het een drukte van belang met verkiezingskaravaantjes. Regelmatig komt er een bus vol joelende mensen voorbij, vaak vergezeld door wat auto’s, waarbij je alleen aan de posters op de buitenkant kunt zien welke partij zich hier presenteert. Als ze ergens stoppen en de mensen naar buiten stromen, is het feest. Uit een krakerige radio of cassetterecorder klinkt luide muziek en iedereen danst en is happy. Hier geen politieke toespraken, hoogstens worden pamfletten en t-shirts uitgedeeld. De toespraken zijn gereserveerd voor de ”comicios”, bijeenkomsten van massa’s mensen die de ene of andere presidentskandidaat verwelkomen in hun woonplaats. De kandidaten reizen à la Bush en Kerry van hot naar her om zoveel mogelijk hun gezicht te laten zien.

Uit een aantal districten komen berichten van gewelddadige incidenten tegen deze of gene partij. Enkele voorbeelden: In de provincie Tete, district Changara, deelde Raul Domingos t-shirts en capulana’s uit (doeken die veel Afrikaanse vrouwen over hun jurk of broek dragen). Maar hij werd achtervolgd door een groep Frelimo-aanhangers, die 20 mensen in elkaar sloegen omdat ze dat materiaal hadden geaccepteerd. In hetzelfde district zijn twee huizen van Renamo-mensen in de brand gestoken.

In de Renamo-provincie Sofala zijn verschillende berichten van Renamo-aanhangers die, al dan niet met een wapen in de hand, fans van zowel Frelimo als de PDD hebben aangevallen. Ook heeft de politie in verschillende plaatsen zonder legale basis oppositiemensen gearresteerd of verboden campagne te voeren. In Mecufi, provincie Cabo Delgado, liet de districtsbaas – tevens hoofd van het Frelimo-verkiezingscomité – de afgevaardigde van de PDD oppakken omdat hij een vlaggenmast met een vlag van die partij in zijn tuin had gezet. Hij had hiervoor eerst een vergunning moeten aanvragen. Ondanks dit soort incidenten vindt de Nationale Verkiezings Commissie (CNE) dat de campagne in het algemeen “in een klimaat van vrede, rust, eenstemmigheid en harmonie” verloopt.
Nationale Verkiezings Commissie

De Europese Unie heeft een slepend conflict met de CNE. Zij werd, evenals het Amerikaanse Carter Center (een NGO die zich in de hele wereld met verkiezingswaarneming bezighoudt), door diezelfde CNE uitgenodigd om het verkiezingsproces waar te nemen. Maar de CNE stelt daarbij frestricties, die de EU niet accepteert. Zo mogen EU-waarnemers niet aanwezig zijn bij het tellen van de stemmen op districts- en nationaal niveau (alleen in de stemhokjes zelf) en evenmin bij de herbeoordeling van stemmen die aanvankelijk ongeldig werden verklaard. Dat is gewoonlijk een flink aantal, waarvan door de CNE alsnog vele worden toegelaten omdat eigenlijk wel duidelijk is wat de kiezer bedoelde.

De reden die de CNE geeft voor deze beperkingen op de waarneming, is dat niet in de kieswet staat dat dit wèl zou mogen. De meeste waarnemersmissies en ook oppositiepartij Renamo hechten echter meer belang aan een zo groot mogelijke transparantie van het verkiezingsproces. Hun argument: als je niks te verbergen hebt, waarom zou je die waarnemers dan niet overal bij toelaten? Hierover zullen deze laatste weken voor de verkiezingen (1 en 2 december) nog heel wat noten gekraakt worden.



23 nov >
Nieuws | Uitslagen | Waarnemingsmissies | Achtergronden