“Op dit moment is de situatie in de Zimbabwaanse media niet erg hoopvol. De censuur en propaganda zijn alles overheersend. Met name de wet die de toegang tot informatie regelt is draconisch. Een van de verhalen die je op straat hoort, is dat The Herald –de grootste door de staat gecontroleerde krant- het nieuws voor de volgende dag aangeleverd krijgt op een diskette. Persoonlijk geschreven door de Jonathan Moyo, de minister van Informatie. We gaan er van uit dat één van de columns in The Herald ook door hem wordt geschreven.”
“Onderschat de efficiëntie van de Zimbabwaanse propagandamachine nooit. Jonathan Moyo is ontzettend slim. Hij heeft de hele situatie totaal gemanipuleerd. Niet alleen heeft hij de controle over het merendeel van de geschreven pers, hij beslist ook wat er op de radio en televisie gebeurt. Een tijdje geleden liet Moyo een cd maken met liedjes over Zimbabwe, de visie van ZANU-PF [regeringspartij, red.] wel te verstaan. Maar omdat de muziek zo aanstekelijk is, zingt iedereen ze mee. Het maakt niet uit of je het met de songteksten eens bent. Moyo’s tentakels zijn overal.”
Onafhankelijk nieuws
“Hoewel er geen mediavrijheid bestaat, zijn er toch nog wel een paar goede onafhankelijke kranten. De Zimbabwe Independent en The Standard verschijnen helaas slechts wekelijks, maar ze bestaan tenminste. Journalisten die voor de onafhankelijke kranten werken, krijgen vaak niet de erkenning die ze verdienen. Er wordt al snel beweerd dat er in Zimbabwe geen onafhankelijk nieuws bestaat, maar dat is er zeker wel. Er is een groep journalisten dat met gevaar voor eigen leven vreselijk hard werkt om deze kranten te laten voortbestaan.”
“In de steden weten mensen welke kranten de waarheid brengen en welke niet. Toch kopen velen de door de staat gecontroleerde Herald. Niet omdat die krant de waarheid brengt, maar juist om te weten wat in ieder geval níet waar is. Maar mensen in de afgelegen gebieden zijn aangewezen op overheidsinformatie en hebben geen toegang tot andere informatie. Zo zijn ze makkelijk te manipuleren. Tegelijkertijd maakt het ze ook niet zoveel uit. Als je niks te eten hebt, maak je je heus niet druk om politiek.”
Hoorn op de haak
“Wanneer je het over de onafhankelijke pers hebt, rijst meteen de vraag of de onafhankelijke pers in Zimbabwe wel zo onafhankelijk is. Persoonlijk denk ik van wel. Het probleem van Zimbabwe is de gepolariseerde samenleving; als je het niet eens bent met de overheid, gaat men er direct vanuit dat je de oppositie steunt. De Zimbabwe Independent beweert niet dat de oppositie het altijd bij het juiste eind heeft: ze zijn echt wel kritisch. Volgens mij zijn de onafhankelijke media in Zimbabwe net zo onafhankelijk als waar ook ter wereld.”
 |
| Het lege redactielokaal van The Daily News |
“Natuurlijk zijn er wel verschillen. In het buitenland hoeven verslaggevers zich niet bij de overheid te registreren en kunnen ze écht schrijven wat ze willen. Bovendien is het in Zimbabwe ontzettend moeilijk om het hele verhaal boven water te krijgen. In het algemeen krijg je als journalist geen commentaar van ministeries. Als een journalist van een onafhankelijke krant belt, hangen ze gewoon op.”
“Ondertussen gaat de strijd om The Daily News verder. De krant is nog steeds in een lastige situatie verwikkeld. Ik geloof dat ze nu wel een publicatievergunning krijgen, maar dat al hun journalisten geregistreerd moeten worden. Het wordt voorlopig alleen maar moeilijker. Zelfs als The Daily News wint en de journalisten niet te bang of geïntimideerd zijn om weer aan het werk te gaan. De rechtzaak heeft ze veel gekost en hun computers staan nog steeds achter slot en grendel in een zwaarbewaakte gevangenis. Maar ze hebben veel in hun mars. De vorige keer dat ze wonnen, lagen ze de dag erop weer in de winkel.”
“We moeten de onafhankelijke media niet onderschatten. Ze spelen een cruciale rol in de ontwikkeling van Zimbabwe en de burgers zullen ze blijven steunen. Als zij er niet waren, zou niemand weten wat er in Zimbabwe gebeurt." Joost Bos is journalist en werkte via NiZA's Mediaprogramma zes maanden bij diverse kranten in Zuid-Afrika.
