26 oktober 2004
Verkiezingen Botswana


Op 30 oktober gaat Botswana naar de stembus. Er wordt een nieuw parlement (National Assembly) gekozen. Daarna zal het nieuwe parlement ook de president aanwijzen. Er is weinig kans op verrassingen. De Botswana Democratic Party regeert al sinds de onafhankelijkheid in 1966, en gaat de verkiezingen opnieuw winnen. Haar leider Festus Mogae wordt voor een tweede termijn herkozen.

Botswana is een land zo groot als Frankrijk. Het telt 1,7 miljoen inwoners, waarvan meer dan 35% is besmet met HIV. Botswana grenst aan Zimbabwe en voelt de gevolgen van de politieke en economische crisis van het buurland. Naar schatting 100.000 tot 200.000 Zimbabwaanse vluchtelingen hebben hun heil gezocht in Botswana.

Ondanks deze onrustbarende cijfers wordt Botswana vaak gezien als stabiele en vredige democratie op een continent vol problemen. Er is persvrijheid, de mensenrechten worden gerespecteerd en er zijn regelmatig verkiezingen. De regering wordt gezien als een voorbeeld van goede bestuurders. Critici zijn echter van mening dat het land, sinds de onafhankelijkheid onder de heerschappij van de BDP, de kenmerken van een paternalistische één-partijstaat heeft gekregen.


Uitslagen verkiezingen 1999:
opkomst 42%candidates seats pct seats pct votes

Botswana Democratic Party (BDP)403382,5%54,34%
Botswana National Front (BNF)38615%24,67%
Botswana Congress Party (BCP)3812,5%11,31%

details: www.eisa.org.za/WEP/botswana6a.htm
Het aantal zetels zal worden uitgebreid naar 57



Democratie?


De BDP heeft een trouwe aanhang op het traditionele platteland; de oppositie is voornamelijk te vinden in de steden. Vanwege de nauwe banden tussen de overheid, de BDP, traditionele leiders en een elite van grote veehouders, hebben sommige waarnemers twijfels over het democratische gehalte van de Botswaanse politiek. Het is de vraag of de staat voldoende rekening houdt met relatieve buitenstaanders, zoals vrouwen, werklozen en ethnische minderheden.

Rundvlees uit Botswana: ook te koop bij Albert Heijn
In dit verband wijst Jenny Clover in "Botswana: Future Prospects and the Need for Broad-based Development" (Institute for Security Studies, 2003) op het feit dat Botswana ondanks de economische groei tegelijkertijd gezakt is op de Human Development Index over de periode 1990-2001. Een zeldzaam verschijnsel dat verder alleen in Moldavië en Rusland is voorgekomen.

Opvallend is verder het relatief lage opkomstpercentage bij verkiezingen. De politieke oppositiepartijen zijn zwak en intern verdeeld. De civil society organisaties zijn niet op politiek gericht. De BDP is zich bewust van de risico's van deze situatie. De huidige president Festus Mogae probeert daarom de jonge Luitenant-Generaal Ian Khama als zijn opvolger naar voren te schuiven. Khama is de zoon van de grondlegger van het onafhankelijke Botswana. Hij is populair en ambitieus. Niet iedereen - binnen en buiten de BDP - is blij met Khama's confronterende en populistische stijl van politiek voeren.

En wat te zeggen van Khama's hechte relatie met het leger, de Botswana Defence Force? "[...] accountability of the military continues to be elusive and shrouded by a cloak of secrecy. (Mpho G. Molomo, "Civil-Military Relations in Botswana's Developmental State", 2001). Tot veler verbazing spendeert Botswana, met geen enkele vijand in de buurt, al 8% van de totale overheidsuitgaven aan defensie.


Aids


Het land heeft meer problemen. Bovenal de HIV/AIDS besmetting. Botswana ligt op de vrachtrijdersroute van Zuid-Afrika naar het Noorden.
Vrouw met gratis HIV-AIDS medicijn
Het goederenverkeer brengt helaas ook veel onveilig geslachtsverkeer met zich mee. Met name hierdoor is meer dan 35% van de bevolking besmet met HIV.

Op Sierra Leone en Malawi na heeft Botswana het hoogste AIDS-sterftecijfer ter wereld. De gemiddelde levensverwachting is gedaald van 68 (1995) tot 38,1 jaar (2001). De potentiële gevolgen van de ziekte zijn zonder meer rampzalig; niet alleen demografisch, maar ook in sociaal en economisch opzicht.

Als eerste in Afrika is de Botswaanse overheid begonnen met een zeer uitgebreid AIDS-programma, mede op persoonlijk intiatief en onder coördinerende leiding van President Mogae. Dit houdt onder meer in de aanbieding van een gratis Anti-Retrovirale Drugs therapie voor iedereen die met HIV besmet is. Een groot deel van het geld voor dit programma wordt gedoneerd door de regering van de Verenigde Staten, de farmaceutische multinational Merck en de Bill and Melinda Gates Foundation.


Economie

Een andere bron van zorg is de zeer eenzijdige economische ontwikkeling. Het land is vrijwel geheel afhankelijk van diamantwinning. Het bedrijf Debswana (gedeeld eigendom van het Zuid-Afrikaanse De Beers en de staat), zorgde in 2001/02 voor één-derde van het BNP.
'The partnership between De Beers and Botswana has been likened to a marriage. I sometimes wonder whether a better analogy might not be that of siamese twins.' F. Mogae


Debswana heeft het voorheen arme Botswana relatieve welvaart gebracht. De regering heeft de inkomsten verstandig besteed aan gezondheidszorg en onderwijs.

Maar de diamantindustrie verschaft weinig werkgelegenheid; slechts 5% van arbeidsmarkt. Het aantal mensen werkzaam in de traditionele landbouw is de laatste 10 jaar met 74% gedaald en de banen díe in deze periode geschapen werden waren overheidsbanen. De officiële werkloosheid en armoedeprobleem stijgen.

Het ambitieuze ontwikkelingsbeleid van de regering "Vision 2016" is sterk gericht op economische diversificatie en versterking van "citizen economic empowerment". De Economist Intelligence Unit (EIU, Londen) voorspelt dat dit niet haalbaar is: "[it] will be only partly successful owing to capacity constraints, a lack of skilled labour and overoptimistic goals".




Internationale positie

Botswana koestert zijn internationale imago van vriendelijk en democratisch land in Afrika als een politiek en economisch asset. Het onderhoudt een goede relatie met westerse landen als de Verenigde Staten. Maar er is internationale kritiek op de behandeling van de San-minderheid.

In het droge midden en westen van Botswana leven nog kleine groepen San (Bushmen), de oorspronkelijke bewoners van zuidelijk Afrika. De San worden in het westen vaak geïdealiseerd voorgesteld als één der oudste volkeren op aarde die nog één met de natuur zouden leven. Maar in werkelijkheid worden de San in Botswana, net zoals in de andere landen van zuidelijk Afrika, gediscrimineerd en lijden ze een armoedig, marginaal bestaan.


De regering heeft Basarwa-groepen uit het Central Kalahari Game Reserve verhuisd, om plaats te maken voor diamantwinning. Dit leidde tot zeer felle internationale kritiek van met name Survival International uit Londen. Er werd gesproken van "een misdaad tegen de menselijkheid" en zelfs van"genocide".

Toch schrok regering toen de Botswaanse diamanten het etiket "bloeddiamant" kregen. Ze reageerde zeer geïrriteerd en fel op deze 'buitenlandse' inmenging. De lokale mensenrechtenorganisatie Ditshwanelo, die zich al lang inzette voor Basarwarechten, zag zich gedwongen om afstand te nemen van Survival International. Tot op heden worden er processen tegen de regering gevoerd door en namens de Basarwa. De kwestie van de Basarwa wordt door Kenneth Good in "Bushmen and diamonds: (un)civil society in Botswana" (Uppsala: Nordic Africa Institute, 2003) gezien als illustratie van het autoritaire karakter van de BDP-staat. Ook toont het de zwakte en passiviteit van civil society: "de grondslagen voor een verbreding en verdieping van democratie blijven kwestbaar".


external links:

 + theme 
free text