Conrad Nyamutata (32) van de Zimbabwaanse krant The Daily News heeft de John Manyarara-Prijs voor Onderzoeksjournalistiek gewonnen. Nyamutata kreeg de prijs voor een reeks artikelen over de bomaanslag van 11 september 2000 op het kantoor van de oppositiepartij MDC in Harare. Het onderzoekswerk van journalist Nyamutata heeft volgens de jury “laten zien wie bij de bomaanslag betrokken waren, en belangrijker, dat zij vrijuit mochten gaan”.

Conrad Nyamutata

World Press Freedom Day. Juist in werelddelen waar de persvrijheid onder druk staat, wordt uitgebreid stilgestaan bij deze dag. Zo ook in Zuidelijk Afrika.

Hoogtepunt was afgelopen 3 mei in Pretoria de uitreiking van de jaarlijkse Manyarara Prijs, de prijs voor de beste onderzoeksjournalist in Zuidelijk Afrika. Het was de tweede keer dat de prijs werd uitgereikt door het MISA.

Dit jaar was het een heel gedoe om de organisatie rond te krijgen. Verschillende juryleden konden niet aanwezig zijn. Eén van hen kreeg notabene zelf een zeer hoge onderscheiding voor journalisten en was daarom in Manila.

Winnende artikelen: CIO exposed Police promote suspected MDC offices bomber Suspected bomber spotted

De Manyarara winnaar, Conrad Nyamutata, verblijft momenteel in Engeland en kon onmogelijk komen. Desalniettemin is de prijs, € 12.000, door jurylid Fred M’Bembe van de Zambiaanse krant The Post, uitgereikt aan een collega van de winnaar. Dit gebeurde in aanwezigheid van 200 gasten, waaronder leden van de African Commission for Human and Peoples’ Rights.

Gevaarlijk

Hoewel Nyamutata de prijs niet persoonlijk kon ophalen, zegt hij ‘opgetogen’ te zijn ‘zo’n prijs’ te hebben gewonnen. Hij reageert vanuit zijn tegenwoordige woonplaats in Engeland: “Het is een erkenning van mijn werk, maar ook een eerbetoon aan The Daily News als krant.

"Want het speuren naar de waarheid is een democratisch streven.”

Het is een eerbetoon aan de waarheidsgetrouwe verslaggeving waar The Daily News altijd voor heeft gestaan, sinds de oprichting zo’n drie jaar geleden.”

Hij wijst erop dat gedurende die korte periode de krant en haar hoofdredacteur en verslaggevers aan de lopende band prijzen hebben gekregen, voor moed, uitmuntend werk en onderzoeksjournalistiek.

“Ik hoop dat deze laatste prijs journalisten in Zimbabwe, vooral van de onafhankelijke pers, zal inspireren om door te gaan met het zoeken naar de waarheid ondanks de gevaarlijke omgeving waar zij in werken. Want het speuren naar de waarheid is een democratisch streven.”

De Zimbabwaanse journalist beschouwt de prijs als een aanmoediging voor alle onafhankelijke media in Zimbabwe.

“Zij hebben tegen de klippen op steeds geprobeerd de waarheid te achterhalen, te midden van alle vijandigheid zijn zij hun best blijven doen. Door daarmee door te gaan kunnen journalisten de democratie in Zimbabwe helpen bevorderen; op dit moment gaat het niet hard met die ontwikkeling.”

Laks

“Ik heb mij zelf beziggehouden met het onderzoek naar de bomaanslag op het kantoor van de oppositiepartij MDC in Harare, bijna twee jaar geleden. Ik heb ontdekt dat de geheime dienst van de regering, de CIO, en de politie achter de aanslag zaten. Met hulp van een bron heb ik de betreffende CIO-agent met mijn bevindingen geconfronteerd. Hij ontkende niet dat hij het had gedaan. Maar wat meer zorgen baart is dat ondanks alle tips die wij aan de politie hebben gegeven op basis waarvan zij hem hadden kunnen arresteren, de politie dat heeft geweigerd. De CIO-man gaat vandaag nog steeds vrijuit. In zekere zin vormt de prijs ook een aanklacht tegen de politie, die laks is tegenover misdrijven of ze vergoeilijkt.”

Nyamutata heeft afgelopen februari ontslag genomen bij The Daily News. Hij woont met zijn vrouw in Leicester in het Verenigd Koninkrijk. Zij is juriste en onderzoekt mogelijkheden om verder te studeren.

Hijzelf kijkt eveneens uit naar een verdere opleiding in de journalistiek. “Het is niet te geloven: de prijs kwam dus op het goede moment,” concludeert hij. Hij geeft toe: “Mijn vrouw en mijn familie maakten zich ook zorgen over mijn veiligheid in Zimbabwe, vooral nu ze de CIO-agent ongestraft laten rondlopen.”

Winnende artikelen: CIO exposed Police promote suspected MDC offices bomber Suspected bomber spotted

Over de prijs:
De John Manyarara-Prijs voor Onderzoeksjournalistiek wordt jaarlijks uitgereikt. De winnaar ontvangt € 2000 en een studiebeurs van € 10.000.

De prijs is een initiatief van het Media Institute of Southern Africa (MISA) en NiZA en vormt een eerbetoon aan rechter Manyarara, de oprichter en voormalig voorzitter van MISA’s Trust Fund Board (TFB).

De prijs werd vorig jaar voor het eerst toegekend, aan Lynne Altenroxel, verslaggever van The Star, voor haar onthullingen over fraude in de Zuid-Afrikaanse medische sector.

Marieke van Twillert is freelance journalist.
Ruth de Vries is projectmedewerker bij het Mediaprogramma van NiZA.